اما بعد : برمرآتِ قلوبِ معنی سنجان پوشیده  نیست که فروزنده شمعِ جهانتابِ سخن از چراغِ 

  افتاب افروخته تر و نشاننده نهال خیال از طوبی سرافرازتر

سمند   سخن  را  ضمیر است   میدان                  سوارش چه چیز است جان سخن دان

سخن منظوم عقد گوهریست از بحر خاطر در صدف صفحه جلوه گرو مشعلی است که از تند

بادِ حوادث  خاموش  نگردد و چراغی است که از ملاقاتِ  نفس ، روشنی پذیرد و رو سفید و

    تابان کننده انسان جاودان است

       بلبل  عرشند  سخن  پروران                              باز چه  مانند  به  ان  دیگران

لکن جوهریان سخن سنج که به نقد جان خریداران آن گوهرند هر روزنقد خیالات آن گروه را

 در بوتۀ دل بگداز آورند و ازمحکِ ذوق ، نقودِ  سَرِه واشعار ناب را انتخاب نموده در مخزن

 سینه به ودیعت نهاده و در هر انجمن شمع نوا افروخته بزم را به جلوۀ شاهدان معانی رشک

     بهشت ساخته .                         

   قال الصادق علیه السلام : (مَن اَنشدَ فِی الحُسین شِعراً فبَکی و اَبکی واحداً کُتِبَت لَهما الجَنة )

« بحار الانوار جلد 44 صفحه 288»                 امام صادق علیه السلام فرمودند : 

هرکس برای حسین علیه السلام یک بیت شعربخواند  پس بگرید ویک نفر را بگریاند برای آن

    دو کس بهشت نوشته می شود .

گفتاردرباره سخن سنج  و شعرشناس و مدیحه سرا و مرثیه خوانی است که غبار تن از چهرۀ

    جان بر فشاند وما را به غم خویش نشاند 

مردی  بلند  رتبه  ز  ملک   جهان  برفت         و آن  گلبن  فضیلت از این بوستان  برفت

ویران  شد  اشیانۀ  شعر و ادب  از  آنک        آن  مرغ   نغمه  گستر از این آشیان برفت 

درخون  نشسته بود دلش همچوغنچه لیک        چون  گل شکفته خاطر ونکهت فشان برفت

چون اشک شوق بود صفا  بخش و تابناک        آن  نـو ر دیـده  کز نظـر دوستـا ن   برفت

او که  گلشن  نوایش از نسیم  فیض  امیرالمومنین (ع) هم آغوش  طراوت و چمن گفتارش از

سحاب عنایتِ  آل عصمت علیهم السلام  همدوش  لطافت بود و گلزار شعر را از ملاحتِ بیان

   آب و رنگ می افزود .

هرگزشاهبازی مثل او در قصیده  خوانی  بال پرواز نگشود و هیچ سیاحی چون او بیابان شعر

 سنجی  را نپیمود ، از صحبت  فضلا و شعرا و اهل کمال بهرۀ  وافی برده  بود، در فن شعر

شناسی او را انبازی نبود. حسن انتخابش درنظم و شعرنهایت  کمال و لطافت را دارا بود و از

اشعار بی مایه و سست جدا ًدوری می جست ،در اشعار شعرا تتبع  کرده بود ، شعر را خوب

می فهمید و خوب  نیز می خواند  کمتر روزی بود که یک غزل یا قصیده ای به خزانۀ حافظه

 نسپُرَد فلذا هیچگاه شعر از روی نوشته  نمی خواند ، بیاد دارم خجسته بامدادِ سیزدۀ رجبی در

 مجلس ذکری که مرحوم  شکیب اصفهانی نیز حضور داشت  قصیده ای مولودیه  که مرحوم

شکیب تازه سروده بود از صفحۀ ذهن انشاد کرد  قصیده  متجاوز ازسی بیت بود پس از اتمام

مرحوم شکیب به صاحب  بزم که او نیز از بزرگان بود  گفت من این قصیده را دیشب به وی

    دادم آری از چنین حافظه ای بر خوردار بود .

او صاحب کمال واهل حال بود پیوسته ازشراب شوق نشئه یاب وازشاهد حقیقت کامروا بود ،

   از میخانه عشق بادۀ صفا نوشیده بود و از گلستان اخلاص گل توفیق چیده

    هر مُحبّی کو قدم در راه عشق از صدق زد         پیش محبوب او به آخر،پایۀ اعلا گرفت 

 حدود هفتاد  سال در آستان ملک  پاسبان اهل بیت علیهم  السلام  خدمت  نمود .کمال اهلیت و

همّت و گذشتگی و وسعت مشرَب را دارا بود لحظه ای در هوای خود نمائی بال نگشاد و آنی

 درتیهِ خویش ستائی گام  ننهاد آنچنانکه به سبب  تواضع و فروتنی و بی تعلقی و بی تکلفی در

اکثرمحافل و مجالس ذکر اهل بیت علیهم السلام  حضورمی یافت و اَحِبّاء وحُضّاررا از فیض

 نوای  خویش  بهره مند می ساخت از اول شباب تا آخرعمر لحظه ای ازخواندن دریغ  نکرد

 هرگزقدم ازطریق مردمی بیرون ننهاد  مقبول دلها و دلنشین خاطرها بود، نهال محبتش درهر

دل ریشه دوانیده و به سبب خُلق خوش وحُسن معاشرت ودیگرمُحسّنات محبوب القلوب خاص

    و عام بود به قول حافظ :

بس نکته غیر حسن بباید که تا کسی                      مقبول طبع مردم صاحب نظر شود

مشرب درویشانه  داشت ،شکستکی را حمائل ساخته و از تکبُُّر روی  برتافته، بادۀ یکرنگی

نوشیده با کهترومهترجوشید ه، به پاکی طینت آراسته واز اخلاق نا پسند وارسته ، ازقطع 

   علائق دربساط  فراغت غُنود ه بود ودید ه به دستِ ما سوا نگشوده ، خانۀ دل ازغیراهل بیت

   به جاروبِ معرفت رُفته بود وچشم   امید به آبِ توکل ا زخلق شسته ، زبان حالش این بود :

  چشم  امید  نیست به هیچ  آستان مرا                     اِلاّ  بـر آستا نـۀ  فرخنـد ۀ  بـتـول

 بسیار خوش  صحبت  و شوخ  طبع  و سلیقه اش  نهایت  لطافت  را دارا  بود  لطیفه ها یش

 شورانگیزو نمکین و گفته هایش شیرین و دلنشین ، نوسفران  وادی  مداحی را خضرطریقت 

  ومخموران بزم نوا را پیر حقیقت وازهیچ  خدمتی  دریغ  نمی نمود براستی خویش را وقفِ 

   آستان اهل بیت علیهم السلام کرده بود او که بود ؟! او کسی نبود به جز           

             مرحوم مغفورحاج مرشد حسین پنجه پوررضوان الله علیه

آن  ذاکر و پیر غلامی   که  عمری   با  اخلاص  بر آستان  سپهسالار عشق  و علمدار کربلا  

حضرت ابا الفضل العباس خدمت کرد و بسال1333 هجری  شمسی هیئت حضرت ابا الفضل

علیه السلام را بنیان نهاد و شبهای سه شنبه عشاق و مُحبّان اهل  بیت علیهم السلام را گِرد هم

جمع  می نمود  تا از محضر پر فیض مرحوم  حضرت ایة الله حاج  سید ابو تراب مرتضوی

درچه ای رضوان الله  تعالی علیه که به حق عالمی خبیر ومفسری کم  نظیر وحکیمی وارسته

   بود، و وجودش دریائی موّاج ازعشق به خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام  فلذا دوماه

  محرم  و صفررا درعزای سیدالشهداء علیه السلام لباس سیاه برتن می کرد و شرح احوالش

   کتابی  را درخور است استفاده  کنند و با معارف اهل بیت علیهم السلام آشنا شوند و نیزدر  

    مصائب  جانگداز آنان سوگواری  نمایند ،الحق وقتی حاج مرشد می خواند می سوخت و

  می سوزاند ، نام اهل بیت علیهم السلام که بر زبانش جاری می شد و یا مرثیه می خواند

    خود اشکهایش مروارید گونه برگونه هایش می غلطید و سرشک ازدیدگان حضار روان    

  می ساخت براستی باید او را مخاطب این شعر سعدی قرار داد 

  صبر  بسیار  بباید  پدر  پیر فلک   را                     تا دگر ما در گیتی چو تو فرزند بزاید

حکایتی  نقل  می شود  تا  قدر ومنزلت  شعَرا و مداحان  و مرثیه  سرایان  اهل بیتِ عصمت

وطهارت علیهم السلام را بیش از پیش  شناخته و حرمتشان  نگاه  داشته و یادشان را گرامی .

شاعرو مرثیه سرا و مداح اهل بیت عصمت و طهارت را رتبه ای است که عقل بشر را بدان

 راه نیست و آن را با معیارهای عقلی سنجیدن  نتوان . از آنجا که به مقام  ومرتبۀ آل عصمت

علیهم السلام  راه نتوان  یافت. زیرا آل الله  محیط برعالم  وجود  وهمه چیزدرقبضۀ  قدرت و

تحت ارادۀ  آنهاست فلذا  چیزی ، حتی عقل احاطه بر ایشان  نتواند . همچنین  مداح  و مرثیه

 سرا و شاعراین خانواده که هستی عمرِخویش درطبَق اخلاص نهاده ، دل درقمارمحبت باخته

    و جان وتن را در آتش عشق  بگداخته به حضرتشان  منسوب  و بدین  منصب  مفتخر، که

    حضرت علیّ بن موسی الرضا علیه السلام فرمودند:

                (مَن تذکّرَمُصابََنا وبَکی لِما اُرتکِِبَ مِنّا کانَ مَعَنا فی دَرَجَتِنا یَومَ القِیامَة )

 کسی  که مصیبت ما را یاد  آورد  و بگرید  بخاطر اینکه « نسبت به ما روا داشته شد» روز

   قیامت  با ما  در درجۀ  ما خواهد بود . بحارالانوارجلد 44 صفحه 278

    پس به این جهت جاه و مقامشان فوق تصورعقل آمده به قول عطار:

     مقام  عاشقان   بالای  عقل  است                     طریق عاقلی درعشق  جهل است

    و بقول کاشف اسرار قاسم انوارمتوفی 837 هجری قمری

   با عقل  کم  نشین  که مقام   تحیّر است           همراهِ عشق شو که صفا درپی صفاست

   چشم  خفاش زخورشید چه بیند  صائب          عقل بیچاره  چه داند که چها دارد عشق

    اما حکایت : ادیب الکامل و الفاضل، الشیخ الامجَد و الشاعرُ الاوحَد ، بَدرة الافاخِم و عُمدة

     الاعاظِم، الشیخ کاظم الاُِِزری  تغمّده الله فی رحمته  متوفی 1211هجری  قمری درمدح و

 منقبت  خاتم انبیاء محمّد  مصطفی  و سروراولیاء علیّ مرتضی صلّی الله علیهما  واله  وسلّم

  قصیده ای  حدود 1200 بیت  چون درّ شاهوار به رشتۀ  نظم در آورد و آن را بر کفن خود

نوشت. مدتی که ازدفن او گذشت هرچه جستجو کردند قصیده را نیافتند معلوم گشت که آن را

فقط  برکفن خویش  نگاشته و با خود  برده  آنگاه  نبش قبرکردند و کفنش را عوض نموده  تا

قصیده را از روی آن استنساخ کنند. اما افسوس که بعضی از ابیات از بین رفته و حدود 570

بیت از آفت خاک  محفوظ  مانده  بود چند  بیت ازآن قصیده  را مرحوم حاج  شیخ عباس قمی

درمفاتیح الجنان آورده  و می گوید :

    از شیخ  الفقها ء  العظام  خاتم  المجتهدین  الفخام  شیخ  محمد

    حسن  نویسندۀ جواهرالکلام  ( کتابی است در فقه استدلالی در 4۲ مجلّد و درفقه کتابی به

  این عظمت به   رشتۀ تحریردرنیامد ) نقل شده که شیخ محمد حسن صاحب جواهرآرزو می 

   کرد قصیدۀ هائیۀ  مرحوم  اُزری درنامۀ عمل او نوشته  وجواهردر نامۀ عمل اُزری آورده 

    شود نقل شده که مرحوم صاحب جواهر فرموده اگراُزری این تبادل را می بپذیرفت مغبون 

    می گشت .

 آری مقام و منزلت مداح و شاعراهل بیت علیهم السلام دراین مرتبه و پایه است که یک قصیده 

   درمدح ائمۀ اطهاربرکتابی فقهی که تالیف آن سی سال به طول انجامید برتری می یابد این را

   با کدام معیار عقلی میتوان سنجید ؟

آن عالم و عارف  بزرگ واقف براین اسراراست که آرزو می کند زحمت  شبانه روزی  سی

سا لش را با قصیده ای در مدح چهارده معصوم علیهم السلام عوض کنند چون او زر شناسی

است که عیارگوهرکلمات  زیارت جامعۀ کبیرة را دریافته و به حقیقت آن پی برده که مقام آنان

 را حدّ ونهایت واندازه ای نیست آنجا که امام هادی سلام الله علیه می فرمایند :

    ( مَوالیّ لا اُحصِی ثنا ئَکم ولا ابلُغُ مِن المَدح کُنهَکم و مِن الوَصفِ قدرَکم وانتم نورالاخیار) 

  " سروران من ثنای شما  را شماره نتوانم کرد وازمدح و ستایش، اصل و حقیقت شما را در

نیابم درحالی که شما  نور برگزیدگان هستید ..." زیارت جامعه حقیقتاً یک دائرة المعارف امام

 شناسی است و از دو لب دُرَرَ بار حضرت امام هادی علیه السلام بیرون آمده که خود نیز از

شجرۀ طیبۀ عصمت و طهارت می باشد وهمانند جد بزرگوارش ( لاینطق عن الهوی ) که گزافه

واغراق وسخن مجاز نمی گویند بلکه  حقیقت و واقع را بیان می فرمایند لکن عقل بشر قادربه

درک آن نیست .

حال چند بیت از قصیدۀ  شیخ کاظم اُزری درمدح مولی الموحّدین امیر المومنین علیه سلام الله

الملک المبین را آوردیم  تبرّکاً و تیمّناً و تا  نیزاز گلستان آن  قصیده  گلی چیده  مشام جان را به 

 به بوی آن عطر آگین نموده .

        ایّها  الراکِبُ  المُجِدُّ  رُوَیدا                             بقاوبٍ   تقلّبَت  فی  جَواها  

ای سوار تیزتک آهسته رو، لختی مدارا کن با دلهائی که در عشق واندوهشان می غلطند .

       ان ترائت ارضُ الغرِیّین فاخضَعِ                    واخلع  النَعل دون وادی  طواها    

 اگرسر زمین  نجف  نمایان شد  پس فروتنی  کن و بیرون  دروازۀ  آن  کفش  برکن .

       و اذا  شُمتَ   قبةَ   العالم  ال          ـــــــــ          اعلی  و انوارَ رَبّها  تغشاها

هنگامی که گنبد عالم اعلی را نگریستی در حالی که انوار پروردگارش آنرا پوشانده است

       فتواضَع   فثمّ   دارَةُ   قدس                             تتمنّی  الافلاکُ   لثم َ ثراها

پس فروتنی کن زیرا آنجا بارگاه  قدس است که افلاک  بوسیدن  خاکش را آرزو می کند .

       قل  له  والدُموعُ  سَفحُ  عَقیقٍ                           والحَشا تصطَلی بنار غضاها

 به او بگو ، درحالی که اشکها چون عقیق سرخ در ریزش ودل به آتش عشقش آتش گرفته

       یابن  عَمّ   النّبی   انت   یَدالله                           التی  عَمّ   کلّ   شئٍ   نداها

ای پسرعموی  پیغمبرتو آن  دست  خدائی  که  نمِ  آن همه چیز را فرا گرفته است .

       انت   قرآنهُ   القدیم ُ  و اُوصا        ــــــــــ          فکَ   آیاتهُ   التی   اوحا ها

تو قرآن  دیرینۀ  او هستی و آیات آن اوصاف  تست که  آن را  وحی  کرد .

       قد  تراضعتما   بثدی  وصا لٍ                          کان مِن جُوهر التجلّی غذاها

براستی شما هردو ازپستان وصال شیر نوشیده اید که غذای آن ازگوهر تجلی بوده است

       خصَّکَ  اللهُ   فِی  مَآ ثِرَ شتّی                          هِی  مِثلُ  الاعدادِ  لا تتناهی

خداوند تو را به صفاتی گوناگون  مخصوص  گردانید که آن صفات را همانند  اعداد فرجام و

پایانی نیست .

       لا فتی  فِی  الوجودِ  الاّ  عَلیٌّ                         ذاکَ  شَخصٌ بمثلِهِ  الله ُ باها

درعالم  وجود جوانمردی  جزعلی  نیست او کسی است که خداوند به مانند او فخرو مباهات

کرده است .

       و هو الایة  المُحیطة با لکو ن                             و  فی    کلّ   شَئ ٍ   تراها

اوآیت واثرونشانی است که عالم وجود را فرا گرفته و او را درهرچیزمی بینی به قول استاد

صاعد :

به خدا قسم که هرگه نظرم به هر چه افتد          نگرم در آن علی را شده گرم خود نمائی

       هِو قطبُ المُکوّنات حَیثُ لولاها                      لما   دارتِ   الرَحی  لولا ها

اوعالم وجود را قطب و محوراست اگراونبود هرگزآسیای خلقت وآفرینش بگردش درنمی آمد

   گر او  نبود  عالم  زیر  و  زَبَر  نبود            صحبت ز کوه ودشت وزبحر و زِبَرّ نبود

       لکَ فی مُرتقی العُلی والمَعالی                      درجاتٌ    لا یُرتقی    ادنا ها

تو را در بلندی قدر ومنزلتها درجاتی است که به کمترین آنها بر نتوان شد وآگاهی نتوان یافت

       لکَ نَفسٌ مِن جوهرِ اللطفِ صِیغت             جَعَلَ    اللهُ    کلَّ    نفسٍ    فداها

تو را جانی است که از گوهر لطف ریخته شده ، خداوند جانها را فدای آن گرداند

 این کلمات  دست و پا شکسته را رقم  زده  تا گوشه ای ازحقی که برمن داشت اداء نموده و

 یادش را گرامی داشته وتا سیره اش نیز سرمشق  و چراغ راه  مداحان و مرثیه سرایان خاندان

 عصمت  و طهارت  علیهم السلام  باشد زیرا او هیچگاه  مداحی غیر اهل بیت علیهم السلام

را نکرد و بر آستان دیگری سر خم ننمود مکرر از وی شنیده شد به مداحان توصیه می نمود شما

قیمت دارید خود را ارزان نفروشید یعنی بهای شما دنیائی نیست پس به هر مبلغ یا مقامی بفروشید

باز ارزان فروخته اید براستی خود اینگونه بود وحتی درمحفلی که در شأن مداح اهل بیت علیهم

 السلام نبود هر گز حضور نیافت ، امید است  شاگردانش این  شیوه  را اخذ کرده تا در دنیا و

 اخرت  همانند او سر بلند گردند .

از دیده رفت واز دل پرخون نمی رود             در دل چنان  نشسته که بیرون نمی رود

                                      عاش سعیدا و مات سعیدا

               اشعار در رثاءِ مرحوم حاج مرشد حسین پنجه پوررحمة الله علیه

 آن  شاهباز عرصۀ  شعر از جهان برفت         وآن  عندلیب  گلشن  عشق  ازمیان برفت

 گوئی  طراوت  از چمن  و بوستان  نظم         عزم رحیل کرد چو آن نغمه  خوان برفت

 او خضرِ راه  بود به لب  تشنگان  عشق          افسوس  و آه  کاو، ز بَرِ رهروان  برفت

 بود او قصیده  خوان  توانا و نکته  سنج           آن  تکسوارِ  مرثیه  خوان  زمان  برفت

 بود  او غلام   حلقه   بگوش  دَرِ حسین           ننهاد سر به  درگهِ  دگر و جاودان برفت

 عمری به لب  نوای  اباالفضل  داشت او          لب بست وپرگشود و سوی دلستان برفت

 چندی  در انتظارِ  وصا ل   حبیب   بود           ما را نشاند  درغم  و خود شادمان برفت

 او  مستِ  بادۀ  ازلی   بود  زین   سبب           مستانه  کوچ کرد  و از این آشیان برفت

 او  نور دیده  ،  قوّت  دل   بود  بهر ما           از دیده  نور و جان ز تن  دوستان برفت  

 داغش  به دل نشسته  و بیرون نمی رود          گر دل  زما  برید  و هم از دیدگان برفت

 هیهات  اگر  زمانه   چو  او آورد   ببار         زین غم، قدش خمیده واز وی توان برفت

 دروصف او بس  اینکه سری بود  پاکباز         ازعشق  یار بردو جهان کف  زنان برفت

 (ساقی ) غلوّ نکرده دراوصاف پنجه پور         مشهوراگر چه بود  ولی  بی نشان برفت

                           اللهم اغفر له ولنا واحشره مع محمد وال محمد

 چهارم دی ماه هزارو سیصد و هشتاد و هفت ، یزدی نیا     

 تکثیر وانتشاراین نوشته با ذکر مأخذ وعدم تحریف اشکال ندارد                             WWW.AGHAEDHAGHA.BLOGFA.COM    مأخذ

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: